Θεωρείται ένα από τα πιο σημαντικά έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Για πολύ κόσμο το σημαντικότερο. Ο Τολστόι το έγραφε για περίπου έξι χρόνια. Ο ίδιος είχε υπηρετήσει στο στρατό και μάλιστα είχε πολεμήσει, κατά συνέπεια ο πόλεμος δεν του ήταν κάτι ξένο, ούτε σαν θεωρία ούτε σαν πράξη. Ο μεγάλος συγγραφέας είχε εστιάσει στον άνθρωπο. Πώς γίνεται όταν βρίσκεται στο μέτωπο, πώς συμπεριφέρεται όταν επιστρέφει στην «κανονική» ζωή και πώς αντιδρά όταν συνειδητοποιεί πως ο πόλεμος δεν τελείωσε, πως συνεχίζεται. Την εποχή που ο Ναπολέων αποφασίζει να εισβάλει στη Ρωσία, όλα είναι πόλεμος. Και οι χρονιές ανάμεσα στις στρατιωτικές επιχειρήσεις μυρίζουν μπαρούτι. Και εκεί πλέον γίνεται η καλύτερη σκιαγράφηση του ανθρώπινου νου, της ανθρώπινης συμπεριφοράς.

   Ένας εξαιρετικός θίασος βρίσκεται επί σκηνής στο θαυμάσιο Δημοτικό Θέατρο του Πειραιά. Με τον Κώστα Καζάκο στο ρόλο του Τολστόι, ως αφηγητή, αλλά και σε κείνο του στρατηγού Κουτούζωφ, τη Ρούλα Πατεράκη, τους Πυγμαλίωνα Δαδακαρίδη και Γεράσιμο Γενατά και ένα εκπληκτικό επιτελείο, που έχει αναλάβει να απογειώσει το αθάνατο κείμενο, παρακολουθήσαμε μία παράσταση διάρκειας εκατόν ογδόντα λεπτών, η οποία κυλάει αβίαστα αλλά και με καλπασμό, η οποία είναι εκκωφαντικά χορταστική και συγκινεί σε μεγάλο βαθμό. Η σκηνή του Δημοτικού Θεάτρου φιλοξενεί δεξιώσεις, πολέμους, αυτοκράτορες και στρατιώτες, μένοντας η ίδια λυτή, χάρη στα εφευρήματα της σκηνοθέτιδας Ιόλης Ανδρεάδη, η οποία έχει κάνει και τη μετάφραση του κειμένου από τα αγγλικά, καθώς και τη διασκευή, μαζί με τον Άρη Ασπρούλη. Χωρίς πολλά φτιασίδια και με πανέξυπνες ιδέες, οι ηθοποιοί εμφανίζονται στη σκηνή, στο διάδρομο, ακόμα και στα θεωρεία του θεάτρου και εντυπωσιάζουν χωρίς καν να προσπαθήσουν.
   Ο Καζάκος δεσπόζει στη σκηνή. Τολμώ να πω πως ο Τολστόι παίζει τον Καζάκο σε αυτό το έργο. Είναι κλειδωμένος στο ρόλο του, είναι γλυκύς και γλαφυρός και η χροιά του είναι απλά υπεράνω όποιου σχολιασμού. Εξαιρετικός ο Πυγμαλίων Δαδακαρίδης στο ρόλο του Αντρέι Μπαλκόνσκι, απόλυτα πειστικός και αψεγάδιαστος, πήγε και ήλθε στη σκηνή πολλές φορές, αποτυπώνοντας τον πόνο του ανθρώπου που δεν θέλει και δεν πρέπει να μείνει μόνος του. Ο Γεράσιμος Γενατάς υποδύεται το Βοναπάρτη (ή Μπουοναπάρτε, αν προτιμάτε – είπαμε, Κορσικανός και όχι Γάλλος) και μας δείχνει με άνεση πόσο έχει σκάψει στο ρόλο του. Πραγματικά απολαυστικός. Θα δείτε το βλέμμα του όταν παίζει και θα καταλάβετε.

   Η Ρούλα Πατεράκη είναι μοναδική στο ρόλο της συζύγου του Τολστόι, όπως και σε αυτό της Άννας Πάβλοβνα. Μπαρουτοκαπνισμένη πρωταγωνίστρια, με φωνή που αιχμαλωτίζει τις αισθήσεις και φοβερό παράστημα, η μεγάλη ηθοποιός όργωσε τη σκηνή και έδειξε το μεγαλείο της. Από κει και πέρα έχουμε μία αξιοθαύμαστη ομάδα ηθοποιών, η οποία εκμεταλλεύτηκε μελέτη και τάλαντο στο εκατό τα εκατό και δημιούργησε ένα αισθητικό αποτέλεσμα που δεν σταματήσαμε να θαυμάζουμε.
   Ο κόσμος που γέμισε το στολίδι του Πειραιά έφυγε με χίλιες δυο σκέψεις. Οι δικές μου ήταν γεμάτες εικόνες. Ο πόλεμος είναι αναγκαίο κακό, είναι ό,τι χειρότερο κι όμως ο άνθρωπος δεν κάνει χωρίς δαύτον. Το έπος που παρακολουθήσαμε ίσως να είναι και ο τέλειος αντιπολεμικός ύμνος. Όταν όλο αυτό ποτίσει πάνω σου, έχεις πλέον αποφασίσει πως η ράτσα μας δεν είναι δυνατό να ζει εκτός ειρήνης. Δεν είμαστε ούτε θεριά ούτε θεοί. Και ίσως είναι ευτυχές που δεν είμαστε.

Κώστας Κούλης

Δείτε όλο το αρθρο ΕΔΩ